آن‌جا آب خوردن هم آسان نیست!

در یک ایستگاه فضایی چند نفر زندگی می‎کنند؟

بستگی به نوع ایستگاه و مأموریت فضایی آن دارد. مثلاً در ایستگاه‌های اولیه بین دو تا سه نفر ساکن ایستگاه بودند. اما بعدها تعداد بیش‌تر شد و حتی در مواردی به 10تا‌12 نفر رسید. گرچه این تعداد موقت هستند، اما در حال حاضر به‌طور دائم شش نفر در ایستگاه فضایی بین‏المللی زندگی می‏کنند. البته در مواردی به جز فضانوردان، جانداران و جانوران دیگری هم در ایستگاه‌های فضایی زندگی می‏کردند.

در خیلی از پروازهای مداری، همراه با آزمایش‏هایی که فضانوردان بر روی بدن خودشان انجام می‏دهند تا در مورد واکنش و آثار بی‏وزنی مطالعه کنند، حشرات، جانوران و گیاهان نیز مورد بررسی قرار می‏گیرند. مگس، قورباغه، مارمولک ، موش و عنکبوت از جمله‏ی این حیوانات هستند. در یکی از پروازها در مجتمع مداری میر، حتی جوجه هم به دنیا آمده است. موجود زنده‎ی دیگر گل و گیاه است که لازم است شرایط رشد و پرورش آن برای پروازهای طولانی مثل سفر به مریخ مطالعه شود.

• آب آشامیدنی فضانوردان در ایستگاه‏های فضایی چه‌طور و از کجا تأمین می‏شود؟

هر فضانورد در فضا به دلیل کار سنگین روزانه، حداقل باید دو و نیم لیتر آب بنوشد. انتقال این مقدار آب از زمین به فضا به وسیله‏ی یک سفینه‌ی بدون سرنشین، تقریباً شش هزار دلار هزینه دارد. با توجه به حضور دائمی شش کیهان‏نورد در ایستگاه فضایی بین‏المللی، سالانه مبلغ زیادی صرف انتقال آب تازه و قابل آشامیدن به ایستگاه‏های فضایی می‏شود. برای همین در ایستگاه یک دستگاه وجود دارد که با متراکم کردن رطوبت موجود در هوا، بخشی از آب آشامیدنی موردنیاز فضانوردان را تأمین می‏کند. اما آبی که این دستگاه تولید می‎کند کافی نیست و باید هر ماه ناوهای باربری مقداری آب برای ساکنان ایستگاه ببرند.

• یعنی هنوز هم‌چنان باید از زمین آب به فضا ببرند؟

تاچند وقت پیش این‌طور بود، اما بالأخره سازمان فضایی ناسا دستگاه پیشرفته‏ای ساخت که به ایستگاه فضایی برده شد. این دستگاه می‏تواند در هر ساعت شش لیتر آب بسیار پاک از حدود 90 درصد مایعات و فاضلاب‏های موجود در ایستگاه به وجود آورد.

• نوشیدن در فضا چه‌طور صورت می‌گیرد؟ مطمئناً نمی‌توانند آب توی لیوان بریزند و بخورند، مگر نه؟

بله، برای آشامیدن در فضا، از نوعی کیسه‌ی پلاستیکی نی‏دار استفاده می‏شود. نی‏ها درپوش نازکی دارند که باز و بسته می‎شود. بستن سریع درپوش قبل از جدا کردن نی از لب ها، خیلی مهم است. در غیر این صورت، جریان خروج مایع از ظرف ادامه می‏یابد و ممکن است باعث خرابی برخی دستگاه‏ها شود. فضانوردان حتی برای آشامیدن آب هم، باید قبل از پرواز آموزش ببینند. به قول «گئورگی گرچکو» فضانورد نامدار روس که سه بار به فضا و دو بار به ایران سفر کرده است، آب خوردن هم در فضا کار آسانی نیست!